శరీరంలోని రక్తనాళాలు కొన్ని చోట్ల బలహీనంగా ఉండవచ్చు. మెదడులో అలా జరిగినప్పుడు రక్తనాళం బలహీనంగా ఉబ్బి… ఒక్కసారి ఉబ్బిన రక్తనాళం లోపలి పొరపై ఒత్తిడి పెరిగి సన్నగా మారి ఒక్కసారిగా పగిలిపోతుంది.
మెదడులో ఈ అభివృద్ధి జరిగితే అక్కడ రక్తస్రావం జరగడం వల్ల ప్రతికూల ప్రభావాలు ఎక్కువగా ఉంటాయి
జరిగే ప్రమాదం ఉంది. కొన్నిసార్లు ఇది ప్రాణాంతకం కావచ్చు. మెదడులోని రక్తనాళాల బలహీనమైన భాగంలో రక్తం చేరడం మరియు అది బుడగగా మారడాన్ని అనూరిజమ్స్ అంటారు. అప్పటిదాకా బాగానే ఉన్నా… ఒక్కసారిగా ప్రమాదం తెచ్చిపెడుతున్న ఈ పరిస్థితిపై అవగాహన కోసమే ఈ కథనం.
మెదడు చుట్టూ ఉన్న ప్రాంతాన్ని సబ్‌అరాక్నాయిడ్ ప్రాంతం అంటారు. 90 శాతం అనూరిజం కేసులు ఆ ప్రాంతంలో రక్తస్రావం కలిగి ఉంటాయి, కాబట్టి దీనిని ‘సబారాక్నోయిడ్ హెమరేజ్’ (SAH) అంటారు. రక్తనాళాలు పగిలిపోవడంతో బాధపడే ప్రతి ఏడుగురిలో నలుగురిలో ఏదో ఒక వైకల్యం వచ్చే అవకాశం ఉంది. రక్తస్రావం పక్షవాతం (స్ట్రోక్) మరియు కోమాకు దారితీసే అవకాశం తక్కువ.
అనూరిజమ్స్ ఉన్న చాలా మందికి మెదడులో బలహీనమైన రక్త నాళాలు ఉంటాయి, కానీ అదృష్టవశాత్తూ అవి వారి జీవితకాలంలో చీలిపోవు. కొందరిలో వాపు చాలా తక్కువగా ఉండవచ్చు. అయితే మరికొందరిలో ఇది ఎక్కువగా ఉన్నప్పుడు వాటిని ‘జెయింట్ అనూరిజమ్స్’ అంటారు. అకస్మాత్తుగా ఇలాంటివి జరిగే అవకాశాలు ఉన్నాయి. దాంతో బాధితుల్లో ఆకస్మిక పక్షవాతం వస్తుంది.
గుండెపోటులో వలె
అకస్మాత్తుగా ‘సబర్కనాయిడ్‌ హ్యామరేజ్‌’ సంభవిస్తుంది. గుండెకు రక్తాన్ని సరఫరా చేసే రక్తనాళాల్లో ఫలకం పేరుకుపోవడంతో అడ్డంకులు ఏర్పడి గుండెపోటు వస్తే… అప్పటికే రక్తనాళాలు పగిలిపోవడం వల్ల అనూరిజమ్స్‌తో సబర్కనాయిడ్‌ హ్యామరేజ్‌ వస్తుంది.
కారణాలు
► పొగాకు వాడకం, అనియంత్రిత రక్తపోటు, మధుమేహం మొదలైనవి
బ్లడ్ ఇన్ఫెక్షన్ వల్ల వచ్చే సమస్యలు
► ఎక్కువగా పుట్టుకతో వచ్చేవి, అలాగే జన్యుపరమైన కారణాలు. ఈ సమస్య యొక్క కుటుంబ చరిత్ర ఉన్నప్పుడు రిస్క్ ఎక్కువగా ఉంటుంది ∙రెగ్యులర్ / అన్ హెల్తీ ► లైఫ్ స్టైల్ ∙
►ఏదైనా ప్రమాదం కారణంగా రక్తనాళాలకు గాయం.
►కొన్ని అరుదైన సందర్భాల్లో… ఫైబ్రో మస్కులర్ డిస్‌ప్లాసియా వంటి కండరాల వ్యాధి, కిడ్నీలో తిత్తులతో కూడిన పాలీసిస్టిక్ కిడ్నీ వ్యాధి… అనూరిజంకు దారితీసే అంశాలు.
చిట్లినప్పుడు కనిపించే లక్షణాలు
- అత్యంత విపరీతమైన తలనొప్పి
- స్పృహ కోల్పోవడం
- అలాగే పక్షవాతం/ఫిట్స్
- మాట్లాడలేకపోవడం,
- వంకర మూతి
చికిత్సా ప్రత్యామ్నాయాలు
నాన్-సర్జికల్ మెడికల్ థెరపీ (నాన్-సర్జికల్ మెడికల్ థెరపీ) ∙ సర్జరీ లేదా క్లిప్పింగ్ ∙ ఎండోవాస్కులర్ థెరపీ లేదా కాయిలింగ్ (అనుబంధ పరికరం / ఐచ్ఛిక పరికరం లేకుండా చికిత్స). వీటికి సంబంధించిన వివరాలు…
వైద్య చికిత్స:
రక్త నాళాలు దెబ్బతినడానికి ముందు చేసే చికిత్స ఇది. రక్తపోటును నియంత్రించడానికి మందులు, ఆహారం మరియు వ్యాయామం సూచించబడతాయి. అనూరిజమ్‌ల పరిమాణాన్ని తెలుసుకోవడానికి రెగ్యులర్ MRI/CT స్కాన్/యాంజియోగ్రఫీ) అవసరం.
శస్త్రచికిత్స / క్లిప్పింగ్: పుర్రె తెరవడం ద్వారా శస్త్రచికిత్స (క్రానియోటమీ) నేరుగా ఉబ్బిన రక్తనాళాలను పరిశీలిస్తుంది మరియు పరిస్థితిని అంచనా వేస్తుంది. అనూరిజమ్స్ గుర్తించబడతాయి మరియు శస్త్రచికిత్స ద్వారా జాగ్రత్తగా విడదీయబడతాయి. ఉబ్బిన ప్రాంతాన్ని క్లిప్ చేసిన తర్వాత, రక్త ప్రసరణ మునుపటిలా పునరుద్ధరించబడుతుందని నిర్ధారించడానికి జాగ్రత్త తీసుకుంటారు.
ఎండోవాస్కులర్ కాయిలింగ్: తొడ ప్రాంతంలోని రక్తనాళం నుండి ఒక గొట్టం (కాథెటర్) చొప్పించబడుతుంది మరియు రక్తనాళం చుట్టబడిన మెదడులోని అనూరిజమ్‌లకు చిన్న గొట్టాలతో అనుసంధానించబడుతుంది. దాంతో వాపు ఉన్న ప్రాంతానికి రక్త సరఫరా నిలిచిపోతుంది. ఫలితంగా, పగుళ్లు నివారించబడతాయి. ఇది ప్రస్తుతం అందుబాటులో ఉన్న ఉత్తమ చికిత్సగా పరిగణించబడుతుంది. బెలూన్ కాయిలింగ్ అని పిలువబడే ఈ ప్రక్రియలో, బెలూన్ లాంటి వస్తువును అనూరిజం ప్రాంతం దగ్గర పెంచి, ఆపై చుట్టబడుతుంది. ఈ విధంగా, పెద్ద రక్తనాళాల దగ్గర వాపు చీలిక నుండి రక్షించబడుతుంది.
దీనికి తోడు… దాదాపు ఏడేళ్ల నుంచి రక్త ప్రసరణ దిశను మళ్లించేందుకు ఫ్లో డైవర్టర్ స్టెంట్లను ఉపయోగిస్తున్నారు. వీటితో అనూరిజంలో రక్తప్రసరణ దారి మళ్లడంతోపాటు వాపు క్రమంగా తగ్గుతుంది. బాధితుల పరిస్థితిని బట్టి వైద్యులు చికిత్స ప్రత్యామ్నాయాలను ఎంచుకుంటారు.
ముందే తెలిస్తే ముప్పు రాకుండా ఉండేందుకు అవకాశం…
అనూరిజమ్‌లు ప్రాణాంతకం, అయితే ముందస్తుగా గుర్తించడం బాధితులను రక్షించే అవకాశాలను పెంచుతుంది. బ్రెయిన్ సీటీ స్కాన్ , బ్రెయిన్ ఎంఆర్ ఐ పరీక్షల ద్వారా తలలోని రక్తనాళాలను పరిశీలించినప్పుడు ఈ సమస్య బయటపడే అవకాశం ఉంది. అందుకే వారి కుటుంబ చరిత్రలో ఈ ముప్పు ఉన్న వ్యక్తులు CT మరియు MRI పరీక్షలు చేయడం ఒక రకమైన నివారణ చర్యగా భావించవచ్చు. ఈ పరీక్షల్లో సెరిబ్రల్ అనూరిజమ్స్ కనిపిస్తే, గుండె మాదిరిగానే మెదడుకు కూడా యాంజియోగ్రామ్ చేస్తారు. ‘సెరిబ్రల్ యాంజియో’ అని పిలిచే ఈ పరీక్షతో అనూరిజమ్‌లను ముందుగానే గుర్తించవచ్చు మరియు చాలా వరకు ప్రాణాంతక ప్రమాదాలను నివారించవచ్చు.
డాక్టర్ పవన్ కుమార్ పెళ్లూర్ కన్సల్టెంట్ న్యూరో సర్జన్